طب سنتی، مغفول مانده در حوزه کرونا

حکیم نیوز: هشت ماه پیش ناگهان جهان با یک اپیدمی پیچیده و لاینحل مواجه شد، عده ای معتقد بودند در صد سال اخیر دنیا شاهد چنین وضعیتی نبوده است، ابتدا در فضای سیاسی جهان مقصر انگاری اتفاق افتاد و سران سیاسی کشورها به دنبال چینی و یا آمریکایی خواندن ویروس بودند، این درحالی بود که کرونا ویروس در دنیا و کشور ما، جان بسیاری را می گرفت و امروز جمعیتی بالغ بر 29 هزار نفر را به کام مرگ کشانیده است.

 تبادل اطلاعات در چنین فضای علمی برای کاهش میزان مرگ و میر و همچنین پیشگیری از ابتلاء سبب شد تا اواخر اسفند 98 در ویدئو کنفرانسی که با حضور متخصصان طب سنتی کشور و طب سنتی چین برگزار شد، این نتیجه حاصل شود که متخصصین چینی با بهره گیری از ترکیب طب رایج و طب سنتی بر روی 90 درصد بیماران شاهد کاهش مرگ و میر در این کشور بوده اند.

در همین زمان، مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت کشورمان گفته بود: بحران کرونا نشان داد که نظام سلامت در یک جامعه و نظام اداره یک کشور چه جایگاه ویژه‌ای دارد و فرصتی است برای طب سنتی غنی، فاخر و توانمند بومی کشور که نقش مؤثر خود در حوزه سلامت را نشان دهد.

وی با اشاره به دستورالعمل‌های تهیه ‌‌شده در این زمینه و اقدامات در دست انجام در بیمارستان‌ها، این نوید را داده بود که طب سنتی کشورمان می‌تواند کنار و همراه طب کلاسیک، به خدمت به مردم، به‌عنوان وظیفه اصلی نظام سلامت، بپردازد.

در فروردین‌‌ ماه سال جاری وزیر بهداشت طی پیامی با اشاره به این‌‌که در هجمه بی‌وقفه و درمان‌ناپذیر ویروس کرونا، کشور چین از تمام ظرفیت‌ها به‌خصوص گیاهان دارویی و شیوه‌های دیگر طب سنتی و جایگزین نیز کنار روش‌‌های مدرن بهره برده است، اعلام کرد: توصیه شده پزشکان و دانشمندان طب سنتی در دانشگاه‌‌های علوم پزشکی کشور در کنار دیگر متخصصین بالینی و علوم پایه در امور تحقیقاتی بیماری فعالیت کنند.

با تمام این تفاصیل و با وجود آمار بالای مبتلایان و در کنار آن قربانیان این ویروس منحوس، همچنان روش های طب سنتی در این زمینه مغفول مانده است؛ اما با توجه به اقبال زیاد توده مردم به روش‌های ساده و مؤثر درمانی طب سنتی، مراجعات خودجوش مردمی به اساتید طب سنتی (خارج از نظام رسمی درمانی کشورمان) برای درمان کرونا بسیار زیاد بوده است و جالب اینکه تقریباً تمام بیمارانی که روش‌های درمانی طب سنتی را برای درمان خود انتخاب کرده‌اند، ظرف مدت کمتری در قیاس با روش های طب رایج، درمان شده‌اند و آمار مرگ‌ومیر میان این دسته از بیماران نزدیک به صفر بوده است.

دکتر حسن اکبری، پزشک متخصص پاتولوژی و پژوهشگر طب سنتی در این باره گفت: من از جمله کسانی بودم که به بیمارستان رفتم و از آن‌‌ها خواهش کردم یک بخش را به‌طور کامل در اختیار ما قرار دهند تا ما با روش‌های طب سنتی بیماران را درمان کنیم؛ اما با این درخواست موافقت نکردند! راهکار این بود که یک مرکز درمانی را در اختیار متخصصین طب سنتی در حوزه کرونا قرار دهند و رئیس یکی از دانشکده‌‌های طب سنتی را به‌عنوان مدیر آن مجموعه انتخاب کنند و برخی از افراد مبتلا به کرونا را نیز با تمایل خود به‌طور آزادانه انتخاب کنند که در آن بخش درمان شوند و سپس یک مطالعه علمی صورت می‌‌گرفت تا متوجه تأثیر روش‌‌های طب سنتی بر درمان کرونا شویم اما جلوی این طرح مفید‌فایده گرفته شد.

وی با انتقاد از عدم توجه کافی به مبانی طب سنتی در رژیم غذایی بیماران بستری مبتلا به کرونا در بیمارستان‌‌ها می‌‌افزاید: در بیمارستان‌‌ها شاهد این هستیم که به بیماران کرونایی برنج سفید، ماست، قارچ، ماهی و... می‌‌دهند که در شرایط بیماری به تضعیف سیستم ایمنی دامن می‌‌زند.

اکبری با اشاره به کم‌‌توجهی مسئولان نظام سلامت به نقش طب سنتی در درمان بیماران کرونایی گفت: باید امکانات دانشگاهی به متخصصین طب سنتی داده شود تا بتوانند تأثیر مواد غذایی مورد ادعا را بر بیماری‌‌ها بررسی کنند.

با وجود تمام تدابیری که به دیده سهل انگارانه به آن نگریسته شده است، استفاده از روش های مبتنی بر حدس و گمان طب رایج در بیمارستان ها آمارهای مرگ و میر را کاهش نداده؛ بلکه هر روزه شاهد ابتلای تعداد بیشتری از افراد به این ویروس هستیم به گونه ای که دیگر فضای بیمارستان مکانی امن برای افرادی که به آنجا برای بهبود مراجعه می کنند نیست. به همین منظور برخی از متخصصان طب سنتی کشورمان طی این مدت، با نوشتن نامه‌‌هایی انتقاد خود را نسبت به چرایی عدم بهره‌‌مندی از ظرفیت‌‌های موجود در کشورمان در حوزه طب سنتی اعلام و تصریح کردند که یکی از علل بالا بودن مرگ‌ومیر بیماری کرونا در کشور، مورد غفلت قرار گرفتن ظرفیت‌‌های طب سنتی است؛ زیرا با تقویت سیستم ایمنی و بهبود کیفیت تغذیه بیماران از طریق روش‌های خاص درمانی طب سنتی، می‌‌توان تا حد بسیار بالایی از مرگ‌ومیر بیماران کرونایی کاست.

این مسئله، مورد اذعان و اعتراف بسیاری از مسئولان ارشد وزارت بهداشت نیز بوده است؛ اخیراً همزمان با روز جهانی غذا، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت تأکید کرد که اصلاح الگوی غذایی در پیشگیری از ابتلا به کرونا و کاهش شدت بیماری و حتی کاهش مرگ‌‌ومیر ناشی از بیماری بسیار حائز اهمیت است.

معاونت درمان وزارت بهداشت نیز پیش از این بارها تأکید کرده بود که مؤثرترین عاملی که باعث نجات جان بیماران در بیمارستان‌‌ها می‌‌شود مراقبت‌‌های پزشکی است و نه تجویز داروها.

با این وجود و با تمام تأکیدات علمی اطباء طب سنتی، با سفری کوتاه به بیمارستان های پایتخت و سایر شهرهای بزرگ این نکته مسجل می شود که عدم تمرکز بر تغذیه بیماران، عامل مهمی در سیر بهبودی یا عدم سلامت آنها در جریان ابتلاء به کروناست و مطابق برخی از اظهارنظرهای کارشناسی شده گاهی عوارض داروهای تجویزی سبب عدم تسریع در روند بهبود بیماری می شود.

دکتر آرمان زرگران، مشاور امور بین‌الملل دفتر طب ایرانی درباره پژوهش‌های موفق درمانی اساتید طب سنتی در حوزه درمان بیماران کرونایی گفته است: تعداد هیئت علمی طب ایرانی حدود سه‌دهم درصد کل هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است اما یک‌چهارم طرح‌های کووید 19 که موفق شدند کد اخلاق دریافت کنند،‌ متعلق به طب سنتی است. این نشان‌دهنده پتانسیل و دغدغه زیادی است که متخصصین این حوزه دارند و در این فضا با نگاه علمی وارد شدند؛ در زمان حاضر بسیاری از این طرح‌ها روی حجم نمونه‌‌های بالا مانند 300 و یا تعداد بیشتری از بیماران تست شد و جواب مثبت در برخی پارامترها و تسریع بهبودی داده است که ما در دفتر طب ایرانی آنها را رصد می‌کنیم و گزارش اولش را آماده کردیم و به مقامات مربوطه ارائه کردیم تا از مسیر معاونت درمان و سپس ستاد کرونا و کمیته علمی مربوطه وارد چرخه درمان شود.

وی موضع وزارت بهداشت برای درمان‌‌های دارویی گیاهی در کرونا را موضع پژوهشی دانسته و ابراز کرده است: موضع وزارت بهداشت در حوزه طب سنتی موضع پژوهش است؛ یعنی گفتند طب سنتی در حوزه پژوهش اثربخشی خود را نشان دهد و ما هم همین مسیر را رفتیم و در پژوهش نتایج‌مان در حال بیرون آمدن است و این نتایج وقتی جمع‌بندی شود، در قالب گزارش‌های متقن و مفصل خدمت مقامات مربوطه در ستاد مقابله با کرونا پیشنهاد خواهد شد و مسئولان مربوطه درباره‌اش تصمیم خواهند گرفت.

بر همین اساس استفاده از ظرفیت طب سنتی در حوزه امور درمان در بیمارستان و بستری، تنها منحصر به برخی از یافته های این سرمایه دانشی است. احمدرضا شریفی؛ متخصص طب سنتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج) در گفتگویی با خبرگزاری تسنیم اذعان کرد: حدود 60 سلامتکده در زمینه طب سنتی داریم که حدود 10 سلامتکده‌‌ در تهران است، اما اطلاع‌‌رسانی مناسبی در این زمینه صورت نگرفته است؛ وزارت بهداشت باید علاوه بر اطلاع‌‌رسانی، تربیت دانشجوهای طب سنتی را بیشتر مورد حمایت قرار دهد و مقدمات ورود به این رشته را تسهیل کند.

دکتر علیرضا زاکانی، رئیس فراکسیون طب سنتی مجلس نیز با ارسال نامه ای به وزیر بهداشت دستاوردهای طب سنتی را متذکر شد و تأکید کرد: تضعیف جایگاه دانشگاهی طب ایرانی و کمرنگ کردن پژوهش و کارهای بین‌رشته‌ای در مقوله طب سنتی، نه‌تنها کمکی به حل مسئله نکرده؛ بلکه بستر را برای بروز و نمود جریان‌های غیرعلمی، بیش از پیش فراهم خواهد ساخت و با توجه به ماده 74 قانون برنامه ششم توسعه، وزارت بهداشت، مکلف است تا نسبت به ادغام خدمات تأییدشده طب سنتی در نظام سلامت اقدام کند.

وزیر بهداشت هم اخیراً در افتتاح طرح پایلوت ادغام خدمات طب ایرانی در نظام شبکه بهداشت با اظهار این‌‌که طب سنتی ما باید در آموزش علوم پزشکی جا باز کند این مهم را متذکر شده بود که ما در زمان حاضر در دانشگاه‌های علوم پزشکی، پزشک تربیت می‌کنیم نه حکیم! دانشجوی علوم پزشکی از فرهنگ گذشته‌اش بریده شده است و با دانشمندان طب قدیم آشنایی چندانی ندارد.

در مجموع و با تمام اظهارنظرها و مکتوباتی که در این حوزه شاهد آن بوده ایم از زمان آغاز اپیدمی در کشور، نظام سلامت کمترین بهره را از طب سنتی و مکمل برای کاهش آلام این بیماری و عدم خطر ابتلا برده است؛ این درحالی است که عموم مردم با عقبه فرهنگی و دانشی نسبت به طب سنتی، تا حدود زیادی مخاطرات کرونا را برای خود کاسته اند. همچنین تجربه موفق چین در درمان کووید 19 با استفاده از تجربه طب سنتی و مکمل نیز نشان از موفقیت این ظرفیت در حوزه بهبود وضعیت سلامت کشور داشته و متولیان حوزه سلامت نیز در این زمینه با جدیت بیشتری عاملانه وارد میدان شوند.